“Türkiye 36-42 derece kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. İklim değişikliğinden kaynaklı en önemli etki; dünyanın 30 derece enlemi civarındaki, yüksek basınç bandının ortalama sıcaklık artışlarına bağlı olarak daha kuzeye, yani Türkiye ve beraberinde Akdeniz Bölgesine doğru kaymasıdır.

​

Güneşten gelen enerjinin dünyanın her bölgesine eşit olarak dağılmadığını biliyoruz. Güneş ışınlarını daha uzun süre ve doğrudan alan ekvator bölgesi çok fazla, buna karşılık kutuplar bölgesi ise daha eğik ve dolayısıyla daha az enerji almaktadır. Bu durumda ekvatorda daha çok ısınan hava yükselir ve burada bir alçak basınç alanı oluşur. Soğuyan hava ise dünyanın daha soğuk bölgelerinde, örneğin kutuplarda aşağıya doğru çöker ve yüksek basınç bölgeleri oluşturur. Yükselen sıcak hava soğuk olan kutuplara doğru harekete geçer. Ancak dünyanın dönüş hızına bağlı olarak kutup bölgelerine varmadan hem kuzey ve hem de güney yarı kürede 30 derece enlem civarlarında çöker ve bu aralarda yüksek basınç bandı oluşturur. Yüksek basınç bandının en önemli etkisi ise yarattığı kuraklıklardır. Bugün dünyanın en büyük çöllerinin hem kuzey ve hem de güney yarı kürede tam da bu yüksek basınç bantlarında olduğunu görürüz.  Dolayısıyla yüksek basınç bandının bugüne kadarki yerinden kuzey yarı kürede daha kuzeye kayması, yani içinde Türkiye’nin de bulunduğu Akdeniz çanağına doğru yer değiştirmesi, beraberinde hızlı bir şekilde kuraklığı da getirecektir, hatta şu ana kadar çok da farkında olmasak bile, getirmektedir.” (Kaynak:İklim Değişikliği, Nüfus, Kuraklık ve Göçler – asuzer.blogspot.com)

​

İklim değişikliğinin ortaya çıkardığı bu sonuçlar giderek daha hızlı bir biçimde Anadolu’yu etkilemektedir. Özellikle ilk maruz kalan bölge İç Anadolu’dur. Ancak, hemen beraberinde Güneydoğu Anadolu ve Güney Ege ile Akdeniz Bölgesi de en çok etkilenen bölgeler olarak ortaya çıkmaktadır.

​

Tüm bu iklim değişikliği etkilerine ek olarak ülkemizde doğru bir tarım ve su politikası belirlenip uygulamaya geçilmediği için ne yazık ki, olumsuz etkileri son derece ağır yaşamaya başladık. İç Anadolu Bölgesi’nde var olan çok zengin tatlı su kaynakları olan göllerimizi son otuz yılda hızla kaybettik ve halen kaybetmeye devam ediyoruz. Bir yandan yüzey sularımız olan göllerimizi kaybederken diğer yandan yerine yeraltı sularını kullanıma açarak onları da kaybetmeye başladık. Hem İç Anadolu hem Ege Bölgesinde aşırı su kullanımı, kaçak su kullanımını da getirmiş ve yeraltı sularından yararlanmak için kaçak kuyular açılmıştır. Bugün çok büyük bölümü bu bölgelerde olan 200 binin üzerinde kuyu vardır ve bunların yine çok büyük kısmı kaçak kuyulardır. Yalnızca Konya bölgesinde 100 bine yakın kuyu var ve bunların 2/3’ü kaçak. Bu nedenle son otuz yılda Konya havzasının yeraltı suyunda yaklaşık 15 m’lik düşüş yaşanmıştır. Bu miktarın %80’i son 10 yılda gerçekleşen kayıptır.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

Otuz yıl öncesine kadar göz alabildiğine buğday başakları ile kaplı Konya Ovası bu nedenlerden dolayı bugün can çekişiyor. Tuz Gölü yok oldu. İçinde yaşadığımız günlerde binlerce flamingo’nun yok olduğu haberleri basında yer aldı. Yetkili kurumların açıklamaları ise ölen flamingo sayısından ibaret. Konunun nedenlerinin (aslında biliniyor) araştırılıp, içine girilen süreci en az hasarla atlatmak için yapılması gerekenler için politikalar oluşturup, uygulamaya geçilmesi acil görev.

Kuraklığa karşı en savunmasız sektörün tarım olduğunu biliyoruz. Çünkü kullanılan tatlı suyun %72’si tarımda kullanılmaktadır. Dolayısıyla su kıtlığı en çok tarımı vurmaktadır. Bu durum ise hemen eş zamanlı olarak ekonomik ve sosyal problemleri getirmektedir. Ne yazık ki ülkemizde ki tarım alanlarının yalnızca %6’sında verimli sulama yöntemleri kullanılmakta, kalan %94’lük bölüm ise vahşi sulama ile sulanmaktadır. Bu durum zaten giderek azalan suyun, son derece verimsiz kullanımı ile, olabilecek en çok yararın elde edilmesini ortadan kaldırmaktadır.

​

Isınan atmosferin yarattığı iklim değişikliği bir yandan yağış rejimini değiştiriken diğer yandan buharlaşmayı arttırarak yüzey sularının daha hızlı yok olmasını sağlıyor. Yapılan araştırmalar (özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde) Yağışlar yolu ile elde adilen su miktarının dört katı daha fazla suyun buharlaşma yolu ile kaybedildiğini gösteriyor. Bu da nehir ve göllerdeki su seviyelerini hızla düşürüyor.

​

İçinde bulunduğumuz 2021 yılının ilk altı ayında mahsul verimleri aşırı etkilendi. Konya Ovası başta olmak üzere  Güney Doğu Anadolu, Trakya ve Ege/Akdeniz bölgelerinin tamamı etkilenen bölgeler. Yıllık üretimde beklenen kayıp en az %15 olarak açıklanıyor. (Bazı ürünlerde bu oranın çok daha üzerinde kayıplarla karşılaşılacağı öne sürülüyor. Örneğin 2021 yılından 11 milyon ton buğday ithal edileceği bilgileri medyada dolaşıyor.)

​

Türkiye’nin tek derdi kendi topraklarındaki kuraklık değil. Çünkü yaşanmakta olanlar yalnızca Anadolu’da yaşanmıyor. Hemen güneyimizde yer alan Mezopotamya bölgesi de aynı olguyu yaşıyor. Konunun bizi ilgilendiren tarafı ise ‘sınır aşan sular.’ Doğu ve Güney Doğu Anadolu’nun en önemli su kaynakları olan Fırat ve Dicle nehirleri sınır aşan sular olarak Suriye ve Irak topraklarına da giriyor ve oralardaki tarımsal faaliyetlerin de yaşamsal kaynağı. Kuraklık ne yazık ki  Mezopotamya’yı da ağır bir biçimde etkiliyor. Binlerce yıl öncesinde tarımın ilk başlatıldığı topraklar olarak bilinen Anadolu ve Mezopotamya birlikte bir büyük kuraklık olgusu ile karşı karşıya. Bölgedeki su kaynakları her zamankinden daha büyük önem arz etmeye başladı. Konu uluslararası bir boyut kazanıp yine uluslararası sorun oluşturma yolunda. Kısaca az yağışla birlikte azalan Fırat ve Dicle sularını öyle ya da böyle bölge ülkeleri ile paylaşma durumundayız ve bu durum ilgili komşu ülkelerde olduğu gibi bizde de ciddi sonuçlar ortaya çıkaracak gibi görünüyor.

 

Yararlanılan Kaynaklar:

TÜRKİYE’DE KURAKLIK VE KURAKLIĞIN TARIMA ETKİSİ (Drought and Drought ın Turkey Effect of Agriculture) Dr. Erol KAPLUHAN

M.Kadıoğlu,(Mart 2001). “ Kuraklık Kıranı”, Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisi,  İstanbul.